آمارها نشان می دهد که حال بسیاری از ما بهتر از لوئیز سوارز اروگوئه ای نیست و عصبانیت های مان تنها به ماندن جای چند دندان روی بدن فرد مقابل مان ختم نمی شود. تنها در ۱۰ ماه از سال ۹۲، ۸۹ هزار و ۵۰۰ ایرانی به خاطر نزاع به مراکز پزشکی قانونی رفتند؛ نزاع هایی که گاهی از یک نگاه شروع شده و به خشونت کلامی ختم می شوند و گاه پایان شان ضرب و شتم و حتی مرگ است. به بهانه جنجال رسانه ای که به دنبال حمله سوارز به بازیکن ایتالیایی ایجاد شد و پس از خواندن آمارهای سرسام آور ضرب و جرح در دعواهای ایرانی، شایع ترین رفتارهای ایرانی ها در لحظات عصبانیت را با هرایر دانلیان، روانشناس و مشاور در میان گذاشتیم. از نظر او گرچه برخی از روش های نمایش خشم از ابتلای افراد به بیماری های روانی خبر می دهد اما برخی دیگرشان تنها یک راه آموخته شده در فرهنگ ما برای نشان دادن عصبانیت هستند.

صدا نمی رسه؟ داد می زنم

وقتی آدم ها عصبانیت را تجربه می کنند، احساس می کنند از فرد مقابل شان کیلومتر ها فاصله دارند و هرقدر برای بیان مواضع شان تلاش کنند، گوش شنوایی پیدا نمی کنند. در چنین شرایطی افراد داد زدن را به عنوان موثرترین راه برای شنیده شدن انتخاب می کنند؛ راهی که هم در آن قدرت پنهان شده و هم احتمال شنیده شدن حرف ها را بیشتر می کند. واقعیت این است که داد زدن، گرچه به ظاهر انتقال پیام با صدایی بلندتر است اما نمی توانیم آن را شکل سالمی از ارتباط برقرار کردن و انتقال پیام بدانیم. شاید گمان کنید چندان هم عصبانی نیستید و از ناسالم بودن شیوه انتقال پیام تان بی خبر باشید اما در پس هر دادی، این پیام های غیرمنطقی که حق با من است، حرف من درست است و خواسته من باید اجرا شود نهفته است. فحاشی و خشونت کلامی که اغلب با داد هم همراه می شود، آشکارترین روش پرخاشگری است.

فردی که هنگام عصبانیت فریاد می کشد و با کلامش به دیگران حمله می کند، باید از نظر سلامت روانی به شکلی دقیق بررسی شود. نمایش عصبانیت به این سبک هم مثل آسیب زدن به دیگران، می تواند نشانه ابتلا به برخی از اختلالات روانی باشد اما همه کسانی که فحش می دهند و با کلام شان دیگران را متهم می کنند، بیمار روانی نیستند. این روش نشان دادن خشم می تواند در جریان زندگی به فرد آموخته شده باشد و در سطح اجتماعی که او در آن زندگی می کند، رفتاری عادی و پذیرفته شده باشد. فردی که یاد گرفته در زمان عصبانیت فحاشی کند، مشکلی با این موضوع ندارد و حتی طبقه اجتماعی که در آن زندگی می کند هم به او مسئله ساز بودن این رفتار را القا نمی کند.

شلاق کلمات را کنار بگذارید

اگر شما به جای ضربه زدن به جسم فرد مقابل روانش را با حرف های تان نشانه می گیرید، فراموش نکنید که مغز انسان قابلیت فراموش کردن ندارد و اینکه دیگران با وجود این رفتار به ارتباط شان با شما ادامه می دهند، به معنای فراموش شدن رفتار آزاردهنده تان از سوی آنها نیست. شما با هر حرفی که می زنید و هر رفتاری که نشان می دهید می توانید پایه های روابط تان را مستحکم تر کنید یا اینکه برعکس تیشه ای به ریشه ارتباط تان بزنید.

زورم به تو نمی رسه، خودمو می زنم

کسانی که هنگام عصبانیت به بدن خودشان آسیب می زنند، گروه ویژه ای هستند که باید رفتارها و نگرش شان توسط روانشناسان به دقت بررسی شود. برخی از این افراد ممکن است از اختلال شخصیتی رنج ببرند و برخی دیگر دچار افسردگی های شدید یا آسیب های روانی موقتی باشند. اما ضربه زدن به خود همیشه نشانه ابتلا به بیماری های روانی نیست. همان طور که در موارد قبل گفتیم، گاهی فرد این شیوه ابراز خشم را یاد گرفته و آن را نه به شکل بیمارگونه بلکه در برخی مواقع و به شکلی خفیف مثل زدن ضربه های خفیف به سر انجام می دهد. چنین فردی در جریان زندگی مشاهده کرده که دیگران با انجام این رفتار به نتیجه مطلوب شان می رسند یا اینکه خودش در دفعاتی که به این راه متوسل شده، به نتیجه مطلوب رسیده و تکرار آن را در پیش گرفته است.

به دنبال جلب ترحم نباشید

اگر با آسیب زدن به خود می خواهید توجه طرف مقابل تان را جلب کنید و برنده دعوا شوید، مراقب عواقب این رفتار باشید. شما با این خودتنبیه گری هم به خود آسیب می زنید و هم ارتباطی بیمارگونه را شکل می دهید. از سوی دیگر، شاید در آغاز این رفتار را تنها نمایشی برای رسیدن به خواسته تان بدانید اما فراموش نکنید این شیوه نمایش خشم می تواند آرام آرام به جزئی از شخصیت شما تبدیل شود و تا سال های طولانی رهای تان نکند.

می زنم روشن شم!

خشونت بدنی یکی از شایع ترین و البته دردسرسازترین شکل های بروز عصبانیت است. فرد خشونت طلبی که به جای حل مشکل به کتک زدن روی می آورد، از این طریق هم خشمش را از کانال های جسمی بیرون می ریزد و هم با نشان دادن قدرتش، احساس توانمندی، پیروزی و اقتدار می کند. آسیب زدن به دیگران در زمان عصبانیت، همیشه از یک راه اتفاق نمی افتد. گاهی یک سیلی می تواند جایگزین حرف نهایی شود و گاه فرد به دنبال شیوه خارق العاده تر برای اثبات قدرتش می گردد و به شکلی منحصر به فرد آن را نمایش می دهد. زیدان همیشه آرام وقتی نمی تواند خشمش را از راهی کارساز فروبنشاند با سرش به سر حریف ضربه می زند و او را از پا درمی آورد و سوارز ترجیح می دهد به جای انتخاب روش های مختلف آسیب زدن به دیگران در زمان عصبانیت روشی منحصر به فرد را انتخاب کند و مهر دندان هایش را روی بدن حریف بگذارد.

اما میان کسانی که این روش ها را به صورت غالب استفاده می کنند و کسانی که تنها در برخی موقعیت ها فکر کتک کاری به سرشان می زند، تفاوت زیادی است. استفاده همیشگی از این نوع خشونت برای نشان دادن عصبانیت، می تواند نشانه اختلال شخصیت باشد یا از مشکلات دیگری مثل افسردگی یا اختلال دوقطبی خبر دهد. از سوی دیگر این افراد ممکن است در جریان تربیت، این راه را آموخته باشند و نیاز به بررسی و درمان جدی برای تغییر رویه داشته باشند. اما کسانی که مثل سوارز تنها در برخی از موقعیت ها سراغ این سبک نمایش عصبانیت می روند به مشکل حادی دچار نیستند. آنها دوست دارند خشم شان را در سطحی ابراز کنند و گرچه ممکن است از نظر دیگران سطح نمایش خشم شان بسیار بالا باشد و پرخاشگر تلقی شوند اما خودشان را راضی نمی کند و برای رسیدن به آرامش به شدیدترین راه نمایش خشم، یعنی خشونت جسمی متوسل می شوند.

راهی ماندگار پیدا کنید

اگر شما هم خشم تان را با گلاویز شدن با دیگران فرومی نشانید، تنها به پاک شدن صورت مسئله اکتفا می کنید. نمایش خشونت بدنی به حل مشکل اصلی شما کمکی نمی کند و در بهترین شرایط، تنها برای مدت محدودی روی آن سرپوش می گذارد.

شمایی که مثل سوارز بدن فرد مقابل تان را نشانه می گیرید، به جای حل مسئله به دنبال رسیدن به آرامشی موقتی هستید و تنها به خاطر پایین تر آوردن موقتی سطح تنشی که تجربه می کنید، به دیگران حمله می کنید.

نمی بخشم باهات قهر می کنم

قهر کردن در فرهنگ ما از روش های اصلی حل مسئله است و از آنجا که به کار بستن این روش در فرهنگ ما ناهنجار تلقی نمی شود، نمی توانیم آن را بیمارگونه بدانیم. قهر کردن در زمان عصبانیت گرچه رفتاری مخرب است اما اگر عمق و شدت نداشته باشد، از مبتلا بودن فرد به اختلالات روانی خبر نمی دهد. برای با خبر شدن از انگیزه فرد و دلایل به کار بستن این روش، خود فرد باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد اما فارغ از بررسی شخصیت فرد و موقعیتی که در آن قرار گرفته، قهر همیشه به عنوان مخرب ترین شیوه حل مسئله شناخته می شود.

مهم نیست که فرد با قهر کردن در زمان عصبانیت به نتیجه مطلوبش می رسد یا نه؛ قهر در جریان رابطه هر نتیجه ای را به دنبال داشته باشد، باز هم رفتاری مخرب است. پس از چنین نمایشی، مهم نیست که طرف مقابل برای منت کشیدن قدم بردارد یا نه چراکه فردی که قهر کرده، خشمگین است و خشمش را با فاصله گرفتن نشان می دهد و در مطلوب ترین شرایط با عذرخواهی فرد مقابل و تلاشش برای عادی ساختن رابطه روبه رو می شود.

در چنین شرایطی فرد مقابل گرچه برای ترمیم رابطه قدم برداشته اما احساس خشم به او منتقل شده و بی آنکه عصبانیتش را نشان دهد، با نگه داشتن خشم در درونش برای عادی ساختن ظاهری رابطه تلاش می کند. خب، حالا با دو فرد خشمگین روبه رو هستیم؛ کسی که گرچه عذرخواهی می کند اما خشمگین نیست و کسی که گرچه عذرخواهی را می پذیرد اما همچنان عصبانی است.

منتظر انفجار باشید

اگر راه شما برای پایان دادن به خشم تان نشان دادن رفتاری انفعالی و قهر است، باید بدانید با چنین فاصله گرفتنی چیزی از مشکلات تان کم نمی شود. در این شرایط حتی پس از عادی شدن ظاهری رابطه، مسئله ای حل نشده و خشم پنهان شده در وجود هر دوی شما رشد پیدا می کند تا زمانی به مرحله انفجار برسد.